Đó là lời cầu nguyện chân thành nhất của một chàng trai mới tròn 20 tuổi – Tác giả cuốn sách này. Anh là Nguyễn Văn Toán, sinh ngày 29 tháng 3 năm 1989, trong một gia đình có 6 anh chị em. Toán là con trai thứ 5 trong. Cha mẹ đều làm ruộng, nhà rất nghèo.

Từ khi còn ở tuổi thiếu niên, Toán rất say mê võ thuật. Cũng nhờ biết võ thuật, biểu diễn năng khiếu độc đáo, mà năm học lớp 12, Khối A1 (dành cho những học sinh xuất sắc) của Trường Trung học phổ thông B Nghĩa Hưng, Toán đã dành giải Nhất cuộc thi Học sinh thanh lịch.

Hồi nhỏ, ước mơ của cậu bé Nguyễn Văn Toán là được làm… Linh mục, đi giảng đạo. Anh giải thích: “Chả là, gia đình tôi theo đạo Thiên Chúa, nên ngay từ bé, tôi thường được cha mẹ cho đi lễ ở nhà thờ. Khi đã lớn lên, tự đi một mình được, mỗi lần đi lễ là tôi đều đi sớm, chọn hàng ghế đầu tiên để ngồi. Như vậy tôi có thể nhìn rõ cha xứ hành lễ, ở dưới là hàng trăm người đang chăm chú lắng nghe. Tôi nghĩ nếu như mình cũng là một linh mục, khi tôi đi giảng đạo cũng có hàng trăm, hàng ngàn người lắng nghe thì quả là hạnh phúc”.

Khi lớn lên, mơ ước của Nguyễn Văn Toán đã thay đổi là sau này:“Sẽ trở thành một nhà doanh nhân thành đạt. Mơ ước ấy đã theo tôi cho đến tận bây giờ. Tôi mơ sẽ có một ngày, tôi được có mặt trong chương trình “Nối vòng tay lớn”, với tư cách là một doanh nhân đến để ủng hộ người nghèo bằng tài sản của mình”. Thậm chí còn cụ thể hơn là: “Trở thành Chủ tịch một Tập đoàn kinh tế và tập đoàn ấy có tên là: “Aí Việt” (yêu nước Việt Nam).  

Để thực hiện mơ ước của mình, Nguyễn Văn Toán đã quyết tâm thi đỗ vào Đại học Thuỷ lợi. Nhưng ước mơ của chàng trai trẻ đã bị chặn ngang, bởi số phận đang thử thách anh một cách nghiệt ngã: Khi mới vừa nhập học được một tháng, thì các bác sĩ phát hiện ra Toán đã bị ung thư máu!

Cũng giống như bao người khác, khi đã bị mắc căn bệnh nan y này, cái chết có thể đến với Toán bất cứ lúc nào. Với những người bị ung thư máu, ranh giới của sự sống còn với họ thật mong manh.

Để hy vọng được sống, các bệnh nhân ung thư máu phải thực hiện những đợt truyền hóa chất tại Viện Huyết học và Truyền máu Trung ương. Đó thực sự là những cuộc thử thách cam go, khủng khiếp nhất với mỗi người bệnh. Bởi muốn truyền hóa chất thì không chỉ cần phải sức khỏe, mà còn cần cả nghị lực và khát vọng sống. Khi hóa chất bắt đầu "ngấm", người bệnh sẽ mệt tới mức không ăn, không ngủ được. Tiếp đó, là vô vàn những bất trắc, hệ lụy sẽ xảy ra do tác dụng phụ của hóa chất và phản ứng của cơ thể: sốt, đau bụng, đi ngoài, chảy máu trong, lở loét, tai biến, đột quỵ... Nghĩa là "lục phủ ngũ tạng đều" đều có thể bị huỷ hoại, bị sưng tấy, khiến cho người ta có thể chết bất ngờ trong đau đớn và kinh hãi...

Mỗi đợt truyền hóa chất như thế thường kéo dài hàng tuần. Người khoẻ mấy cũng phải gục ngã, lông và tóc đều rụng hết. Nhiều người bệnh đã không qua nổi một, hai đợt truyền hóa chất khủng khiếp ấy. Vậy mà theo phác đồ điều trị chung, họ phải truyền hóa chất từ 6 đến 8 lần, mới hy vọng diệt hết tế bào lạ trong máu và có thể trở về nhà, đi khám định kỳ và... thấp thỏm nghe ngóng.

Vượt qua hết những đợt truyền hóa chất, để được đi khám định kỳ là mơ ước của tất cả những người bệnh ung thư máu. Nhưng căn bệnh quái ác này cũng có thể tái phát bất cứ lúc nào. Chỉ có sự may mắn của số phận mới giúp người ta có thể tồn tại.

Nguyễn Văn Toán là một trong những người như vậy. Bằng sự chịu đựng, niềm tin vào sự sống, ý chí và nghị lực phi thường; các bác sĩ và gia đình đã nhiều lần giành giật lại anh từ bàn tay của tử thần. Những ngày nằm viện, Toán đã chứng kiến cái chết của hàng chục bệnh nhân thân quen. Mỗi người ra đi một kiểu, nhưng cả đều giống nhau là để lại nỗi đau khôn cùng cho thân nhân của họ.

... Nhiều đêm trọng bệnh viện đột nhiên vang lên tiếng khóc… Đó là tiếng khóc của người mẹ vừa mới bị mất đứa con trai duy nhất của mình. Người mẹ khốn khổ ấy như sắp kiệt sức, bà khóc thương con trai mình trong sự nghẹn ngào và đau khổ tột cùng...

Vậy là các bạn tôi đã lần lượt ra đi. Tôi đã may mắn hơn họ nhưng những kí ức đau buồn về quãng thời gian tôi đã điều trị bệnh thì sẽ còn theo tôi mãi. Mỗi khi nhớ về bệnh viện là những hình ảnh về họ lại hiện lên trong tâm trí tôi, rất rõ, cứ như là chúng tôi đang chữa bệnh cùng nhau vậy.

Họ đã chết không phải vì họ không cố gắng, không kiên cường; họ chết vì thử thách mà họ phải đương đầu là quá lớn, quá sức chịu đựng.

Nguyễn Văn Toán đã viết như thế trong một trang sách của mình. Anh đã may mắn hơn một số người bệnh khác, là vượt qua 6 đợt truyền hóa chất để tồn tại cho tới hôm nay. Còn ngày mai, với Toán thì chưa thể biết thế nào. Nhưng không vì thế mà Toán lo lắng và buồn phiền mãi: Và giờ đây, đã đến lúc tôi cần được sống như những gì mình mong muốn trong cái thế giới tươi đẹp này. Cho dù sau này có chuyện gì xảy ra đi nữa, cho dù cuộc đời của tôi có ngắn ngủi, tôi cũng không bao giờ hối hận...

Anh đã quyết làm được một việc có ích cho mọi người là cố gắng viết một cuốn sách kể về cuộc sống của những người bị ung thư máu...

                                                     *

Vào một ngày giữa năm 2008, Nguyễn Văn Toán điện thoại cho tôi từ số máy 01689615523. Toán tự giới thiệu về hoàn cảnh của mình, rồi nói rằng anh đã đọc cuốn sách "Vẫn tin ở ngày mai" của Lê Minh Nguyệt. Toán bảo, anh cũng muốn nhờ tôi giúp đỡ để có thể viết và xuất bản một cuốn sách như thế, nhưng liệu có khó lắm không?

Tôi đã rất quen với những cuộc điện thoại đề nghị giúp đỡ như vậy. Quả thực, muốn được là tác giả một cuốn sách, đâu phải chuyện đơn giản và dễ dàng. Đó là ước mơ của rất nhiều người khỏe mạnh, có trình độ văn hoá, có điều kiện về kinh tế... mà không phải ai cũng có thể thực hiện được.

Nhưng với Toán, tôi không nỡ từ chối, cũng không muốn phủ nhận khả năng và nhiệt tình của anh. Tôi nhẹ nhàng mời Toán đến Nhà xuất bản Công an Nhân dân để gặp gỡ, trò chuyện và tìm hiểu thêm. Trước khi tắt máy, tôi còn dặn: "Nếu đã có bản thảo thì cứ mang đến cho mình đọc thử"...

Toán được người anh kèm xe máy đưa đến. Đó là chàng trai còn rất trẻ, da hơi xanh tái vì bệnh máu. Anh xin phép không bỏ chiếc mũ vải nhỏ trên đầu (vì tóc đã rụng hết, còn chưa kịp mọc). Toán mang đến cho tôi một cuốn sổ tay đã viết vài chục trang, bằng một kiểu chữ học trò nắn nót. Toán nói đấy là tác phẩm của anh muốn xuất bản. Tôi ước tính số chữ, nếu cho vi tính và in ra, chắc được khoảng 50 trang sách. Nhưng khi tôi đọc lướt qua nội dung cuốn sổ, thì cảm nhận được một điều: Đây không phải là chuyện văn chương, mà là chuyện về những số phận nghiệt ngã và cuộc chiến sinh tồn của những mảnh đời không may mắn. Tôi hướng dẫn cho Toán viết tiếp, cần nhấn mạnh, đi sâu vào những chuyện gì, lướt qua những chuyện gì. Tôi cũng chỉ cho Toán cách đặt tên cho từng câu chuyện. Và đặc biệt là cần phải vi tính hóa toàn bộ bản thảo đó, trước khi chuyển tới Nhà xuất bản.

Ba tháng sau, Nguyễn Văn Toán điện cho tôi nói rằng công việc đã hoàn tất. Anh hào hứng mang tới cho tôi chiếc USB có lưu giữ bản thảo nóng hổi của cuốn sách. Nhưng khi tôi cắm vào máy tính và mở ra thì phát hiện ra một điều: toàn bộ ký tự các dấu chấm, phẩy trong đó đã bị Toán gõ phím cách chữ sai quy định của văn bản. Tôi đã hướng dẫn thêm, rồi đề nghị Toán về sửa lại, cũng là một dịp đọc lại và soát lỗi một lần nữa.

Lại mất thêm khoảng một tháng sau, Toán mới chuyển cho tôi bản thảo nói trên. Lần này, thì đến phần việc của biên tập. Tôi phải bỏ ra ba tuần liền để đọc lại bản thảo và sửa chữa cho Toán. Cũng như nhiều người mới viết văn, Toán mắc rất nhiều lỗi về diễn đạt, lặp từ, thừa chữ và sai chính tả... Thêm nữa, bản thảo anh viết rất ít được xuống dòng, cách đoạn, nên hầu như câu chữ cứ liền nhau, khiến người đọc bị mệt vì không có cảm giác được nghỉ. Biên tập đã cố gắng khắc phục nhược điểm này, nhưng vẫn tôn trọng nội dung của tác phẩm và văn phong của tác giả.

Trong tác phẩm của mình, Nguyễn Văn Toán là nhân vận chính, là người kể chuyện, nên anh đã xưng "tôi" với bạn đọc. Nhưng còn các mối quan hệ khác với các nhân vật khác như: cha mẹ, anh em, bạn bè và những người Toán quen biết khi chữa bệnh... thì anh vẫn viết theo cách xưng hô của một chàng trai 19 tuổi. Do vậy, khi đọc tác phẩm, người đọc cần đặt mình vào tác giả mới cảm nhận được hết những buồn vui, đau đớn của người viết.

Thêm nữa, trong cuốn sách này, Toán sử dụng rất nhiều những cụm từ chỉ thời gian như: "hôm nay", "sáng nay", "trưa nay", "tối nay", "ngày mai"... như người ta vẫn viết trong nhật ký, nhưng lại không cụ thể ngày tháng năm nào, mà chỉ mang tính ước lệ là chuyện hoàn toàn có thật, đã từng xảy ra, vừa mới xảy ra, mà tác giả là người trong cuộc. Và những chuyện rất thật ấy, cũng chính là điều giá trị nhất của những cuốn sách thuộc thể loại tự truyện như "Những ngọn đèn trước gió".

Tôi rất thích cái tên sách do Nguyễn Văn Toán đặt. Đã lâu lắm mới thấy một tác giả trẻ, không chuyên về sáng tác, lại đặt tên cho tác phẩm đầu tay của mình "đắt" như vậy. Ngọn đèn mà Toán dùng để đặt tên cho cuốn sách này, chắc chắn không phải là đèn điện, mà là loại đèn dầu, ngọn nến ở nhà quê nghèo xưa vẫn dùng. Bây giờ ở thành phố, chẳng còn mấy ai phải thắp loại đèn ấy, để có ánh sáng mỗi đêm về, như thời còn bao cấp. Nhưng cuộc sống của những người bị bệnh ung thư máu, thì đúng là chỉ có thể ví như những "Ngọn đèn trước gió". Và đây không phải là gió bình thường, mà là gió bão, là giông tố của số phận giáng xuống cuộc đời mỗi con người khốn khổ.

Hơn 20 năm trước, tôi đã viết bài thơ với tựa đề “Thắp đèn” để tặng một mảnh đời bất hạnh (và cũng là tặng cho chính mình). Xin được chép lại để tặng cho Nguyễn Văn Toán và những người cùng cảnh ngộ:

Giữa ban ngày thắp đèn lên

Ngọn lửa cháy suốt đêm đen chợt về

Dù bao nhiêu nắng ngoài kia

Không bằng một ngọn đèn khuya sáng trời

Lãng quên ngày tháng đánh rơi

Ngọn đèn leo lét ngày ơi vẫn còn

Nếu thơ tôi ít vui buồn

Xin cho được cả tâm hồn cháy lên!

Ban ngày thắp một ngọn đèn

Tôi ngồi giữa những đêm đen quanh mình...

(Những đêm đen vẫn rập rình

Mang tăm tối đến cố tình tặng tôi)

Đừng tắt nhé, ngọn đèn ơi!

Dù đất còn gió, dù trời còn mưa

Lửa lòng cháy giữa ban trưa

Tôi cầu mong những ước mơ hiện về...           

Hơn ai hết, Nguyễn Văn Toán cũng là một "Ngọn đèn trước gió", đang tự cháy suốt ngày đêm. Nhưng anh đã là một "Ngọn đèn" của niềm tin và hy vọng sống, nên không thể tắt trong lòng người thân, bạn bè và những người bị bệnh ung thư máu. Bởi như Toán viết: Đâu đó, ở rất gần với chúng ta thôi vẫn còn những mảnh đời bất hạnh, éo le, họ vẫn đang từng ngày, từng giờ vật lộn với bệnh tật, vì niềm khao khát sống không bao giờ mất đi trong con người họ.

                                                                  Hà Nội, tháng 6-2009

                                                         Nhà thơ ĐẶNG VƯƠNG HƯNG